Εργοθεραπεία

Η εργοθεραπεία ως επιστήμη επικεντρώνεται στην αύξηση ή και ανάπτυξη της αυτάρκειας και ανεξαρτησίας των ατόμων σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Όσον αφορά στα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας επικεντρώνεται στη βελτίωση των γνωστικών, κινητικών και αισθητηριακών δεξιοτήτων, καθώς και στην βελτίωση της εικόνας εαυτού και της αυτοεκτίμησης. Οι εργοθεραπευτές επιπλέον αναπτύσσουν θεραπευτικές παρεμβάσεις στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα του παιδιού, όπου δύναται να υπάρχουν παράγοντες που δυσχεραίνουν την λειτουργικότητα. H Εργοθεραπεία μέσα από κατάλληλα επιλεγμένες και στοχοκατευθυνόμενες δραστηριότητες αποσκοπεί στη βελτίωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων με την ευρεία έννοια του όρου. Τα ειδικά εργοθεραπευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν: διδασκαλία δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, ανάπτυξη αντιληπτικο-κινητικών δεξιοτήτων, ανάπτυξη δεξιοτήτων παιχνιδιού, προεπαγγελματικών και ψυχαγωγικών δεξιοτήτων (Αmerican Οccupational Τherapy Αssociation, 1981).

Συγκεκριμένα η εργοθεραπεία απευθύνεται σε παιδιά με δυσκολίες:

  • Στην αυτοεξυπηρέτηση. Για παράδειγμα παιδιά που δυσκολέυονται να βουρτσίσουν τα δόντια τους, να ντυθούν, να δέσουν τα κορδόνια τους κτλ.
  • Στον αισθητηριακό τομέα. Για παράδειγμα παιδιά που δεν τους αρέσει το μπάνιο , το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών, είτε παιδιά που είναι πολύ ευαίσθητα σε οσμές , γεύσεις , θορύβους ή αγγίγματα.
  • Στον αδρό συντονισμό και κινητικότητα. Συγκεκριμένα παιδιά που έχουν μειωμένο μυϊκό τόνο, είναι αδέξια , πέφτουν εύκολα κάτω, δυσκολεύονται να υπολογίσουν καλά τη θέση του σώματός τους στο χώρο, δυσκολεύονται να χοροπηδήσουν, να κάνουν κούνια κ.α.
  • Στην λεπτή κινητικότητα. Για παράδειγμα παιδιά που δυσκολεύονται να κόψουν με το ψαλίδι, έχουν δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα, δυσκολεύονται να ζωγραφίσουν μέσα στις γραμμές κ.α
  • Στον οπτικο-κινητικό συντονισμό. Για παράδειγμα παιδιά που δυσκολεύονται να πετύχουν ένα στόχο, να πιάσουν την μπάλα, να αντιγράψουν απο τον πίνακα κ.α.
  • Στη συμπεριφορά. Για παράδειγμα παιδιά που εκφράζουν το θυμό τους χτυπώντας τους άλλους ή κλαίγοντας και φωνάζοντας πολύ έντονα ή καταστρέφοντας τα παιχνίδια τους.
  • Στο γνωστικό τομέα. Για παράδειγμα παιδιά που δεν μπορούν να συγκεντρωθούν ή συγκεντρώνονται υπερβολικά σε μια δραστηριότητα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταβούν σε άλλη, παιδιά που χρειάζονται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθουν καινούρια πράγματα, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν προφορικές ή γραπτές οδηγίες, ή παρουσιάζουν ελλείψεις σε βασικές γνώσεις.
  • Στον κοινωνικό και ψυχολογικό τομέα. Για παράδειγμα παιδιά που δυσκολεύονται να κάνουν φίλους της ίδιας ηλικίας , προτιμούν να παίζουν με μεγαλύτερα, μικρότερα παιδιά ή και μόνα τους, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους κανόνες των παιχνιδιών ή αντιδρούν ακατάλληλα όταν χάνουν. Επιπλέον παιδιά που έχουν μειωμένη αυτοπεποίθηση και είναι αποτραβηγμένα ή παιδιά που παίζουν με παιχνίδια που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία τους.
  • Στην προσοχή-συγκέντωση και αντοχή στη δραστηριότητα. Για παράδειγμα παιδιά που είναι υπερκινητικά, ή παιδιά που κουράζονται εύκολα κατά την σχολική τους εργασία.
  • Στην επικοινωνία. Για παράδειγμα παιδιά που δυσκολεύονται να κάνουν έναρξη επικοινωνίας με ομηλίκους, έχουν έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης, δεν καταλαβαίνουν τα συναισθήματα των άλλων, αποφεύγουν την κοινωνικήαλληλεπίδραση, παρουσιάζουν στερεότυπα μοντέλα συμπεριφοράς ή δεν αντέχουν την αλλαγή της ρουτίνας τους, όπως τα παιδιά με αυτισμό ή σύνδρομο Asperger.

Το προτέρημα της εργοθεραπείας στην αποκατάσταση είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε δραστηριότητα, είτε είναι παιχνίδι είτε είναι ένα χόμπι, για να εκπαιδεύσει το άτομο σε κάποια δεξιότητα. Έτσι για να μάθει, για παράδειγμα, ένα άτομο να ακολουθεί οδηγίες, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις μουσικές καρέκλες ή καλλιτεχνικές δραστηριότητες σε ένα παιδί. Με αυτό τον τρόπο η συνεδρία κυλάει ευχάριστα και η δραστηριότητα αποκτά αξία για το ίδιο το άτομο.

Ο εργοθεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει ποικίλα υλικά για να προάγει τις απαραίτητες δεξιότητες στα παιδιά. Χρησιμοποιεί στεφάνια, δοκούς ισορροπίας, μπάλες και κορίνες για να αναπτύξει την αδρή κίνηση και την ισορροπία. Κλωστές, κορδόνια, χάντρες, κουβαρίστρες, ψαλίδια, χαρτόνια και χαρτιά, πινέλα, κηρομπογιές, δακτυλομπογιές και πολλά άλλα μέσα γραφής για ν’ αναπτύξει τη λεπτή κινητικότητα και τον συντονισμό ματιού-χεριού (οπτικο-κινητικό συντονισμό). Ακόμη, χρησιμοποιούνται επιτραπέζια παιχνίδια, παζλ, εκπαιδευτικό υλικό, προγράμματα αποκατάστασης σε Ηλεκτρονικό Υπολογιστή, πάντοτε επιλεγμένα για το κάθε παιδί ξεχωριστά. Σε συνεργασία με τους γονείς κάθε παιδιού οργανώνονται προγράμματα για την αυτο-υπηρέτηση του παιδιού (τουαλέτα, σίτιση, ντύσιμο και προσωπική υγιεινή) αλλά και προγράμματα θεραπείας συμπεριφοράς και οριοθέτησης στο κέντρο, στο σχολείο και στο σπίτι. Ανάλογα με τις δυσκολίες των παιδιών δύνανται να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι. Για παράδειγμα, στις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά συστήματα επικοινωνίας, όπως το PECS και το MAKATON, συμπεριφορικά προγράμματα όπως το ABA και το TEACCH καθώς και πρόγραμμα αισθητηριακής ολοκλήρωσης (Sensory Integration – SI). Επίσης, δύνανται να εφαρμοστούν οι Κοινωνικές Ιστορίες για εκμάθηση των κοινωνικά αποδεκτών συμπεριφορών.